Udan, ez ahaztu Interneteko etiketa: #Netiqueta

Horren ondorioz, "Ziberrean, Zibersegurola" kanpaina jarri dugu martxan; urte osoan zehar teknologia berrien erabilerari buruz sentsibilizatzeko helburu sutsua duena, alegia. Hori guztia aniztasunetik eta tolerantziatik egingo da eta xedea haurtzaroan eta nerabezaroan txertatzea da. Aurrera eramateko Hirukide, Kristau Eskola, DBEB, Twitter eta Gorabide bezalako erakundeek laguntzen gaituzte.

Hilero, gai batean jarriko dugu arreta, familiak kontzientziatzeko helburuarekin. Kasu honetan, ekainaren 30ean Sare Sozialen Nazioarteko Eguna ospatzeko Netiketatu proiektuaren bidez Interneten egiten diren jardunbide egokien garrantzia aztertuko dugu, bereziki etxeko gazteenekin. Orain, haurrak eta nerabeak oporretan daudenez, denbora libre gehiago dute lagunekin egoteko, hondartzara joateko eta era guztietako jarduerak egiteko. Horrek Interneten eta, jakina, sare sozialen erabilera areagotzea dakar: gazteen kasuan, %30 arte, bereziki Facebook, Instagram eta Twitter, Adglow-en arabera. Ikerketak erakusten duenez, erabiltzaileek neguan baino bi aldiz argazki eta bideo gehiago ateratzen dituzte uda garaian.

Errespetuzko jarrerak eta norbanakoaren kontzientzia

Interneten hainbeste denbora eman ondoren, ezinbestekoa da jokabide-kode digital bati erreparatzea, bai seme-alabek bai gurasoek. Adibidez, argazkiak online argitaratzeko orduan, arduraz egin behar da, batez ere beste pertsona batzuk etiketatzean. Garrantzitsua da pentsatzea: nola gustatuko litzaiguke guri sareetan etiketatzea? Aldez aurretik hausnartu behar dugu ea irudi batzuek Interneten amaitu beharko luketen, mundu guztiarentzat eskuragarri badaude, edo hobe ote den gure mugikorrean bakarrik egotea arazorik eta gaizki-ulerturik gerta ez daitezen. Enpatia horrek ziberbizikidetza errazten duten portaera onak sustatzen laguntzen digu. Hartara, gazteek borondatezko jarraibideak lortuko dituzte sare sozialetako edukiak errespetuz eta kontzienteki partekatzeko uneoro. Kritika bat egin nahi badugu, modu eraikitzailean egin behar dugu, eta salaketa bat egin behar badugu, justifikatuta egon behar du.

Pertsona guztiok lagundu behar dugu Interneten giro segurua sortzen, eta mundu digitalak mundu errealaren arau etiko berberak izan behar ditu beti gidari: besteak errespetatzea, gatazkak saihestea eta jarrera iraingarriak baztertzea. Irain eta probokazioetan eroriz gero, bizikidetzarako atsegina ez den giro toxikoa sustatuko dugu. Familiek ere parte hartu behar dute portaera horretan, eta seme-alabei sareetan jarraitu behar diete argitaratzen duten materiala ezagutzeko, akatsak egiten dituztenean zuzentzeko eta, behar bezala egiten badute, zoriontzeko eta edukiaz modu positiboan interesatzeko. Sareko etiketa-arau horiei #Netiqueta deitzen zaie, eta hainbat arau dituzte:

Netiketatu zaitez. Apuntatu Sare Sozialetarako Gazte Netiketara!!

1. Baimena eskatu beste pertsona batzuek igotako argazkiak etiketatu baino lehen.
Gerta liteke online argitaratuak izan arren, norbaitentzat etiketatua egotea ez komeni izatea.

2. Etiketak modu positiboan erabili, sekula ez beste pertsona batzuk iraintzeko, umiliatzeko edo kaltetzeko.
Lagundu sortzen denoi partekatzea gustatzen zaigun giro atsegina eta konfiantzazkoa.

3. Ondo neurtu argitaratzen dituzun kritikak Beste pertsona batzuen inguruko zure iritzia edo iseka adierazteak bere eskubideak urra ditzake eta Legearen aurkakoa izan daiteke.
Gogoan izan iraintzea, difamatzea, kalumniatzea edo laidoztatzea ez dela adierazpen-askatasuna modu egokian erabiltzea. Batzuetan legezko ondorioak izan ditzake.

4. Ez dago arazorik adiskidetasun eskaerak edo ekitaldi eta taldeetarako gonbitak eta antzekoak kontuan ez hartzeagatik.
Zurekin egiten badute, ez tematu eta ez eskatu azalpenik.

5. Ekidin SPAM moduko salaketa bidegabea, iruzkin zuzenak egin dituztenak ez kaltetzeko.
Informazio interesgarria eta egiazkoa altxorra da.

6. Salaketa aukerak erabili zergatia justifikatuta dagoenean.
Salaketak arinki edo bidegabeki egiteak deskonfiantza eta haserreak eragiten ditu.

7. Galde iezaiozu zure buruari beste pertsonen zer informazio erakusten duzun eta ziurtatu haien baimena duzula egin aurretik.
Batzuetan beste pertsonekin bizi ditugun gure bizitzako uneak edo besteen bizitzakoak kontatzen ditugu hori argitaratzeak haiengan zer eragin izan dezakeen kontuan izan gabe. Errespetatu besteen pribatutasuna besteek zure errespetatzea gustatuko litzaizukeen moduan.

8. Beste pertsona batzuk etiketatzea engainurik gabe egin behar duzu, eta ziurta ezazu zuk hori egiteak ez diela molestatzen.
Norbait etiketatzen duzunean informazio asko ari zara ematen. Gainera, kasu askotan modu ustekabean eta deserosoan hedatzen da.

9. Beste pertsona batzuk agertzen diren argazki edo bideoak ezin dituzu argitaratu haien baimenik gabe, arau orokor modura.
Bakoitzaren irudia (argazkia, bideoa...) datu pertsonal bat da, eta nola erabiltzen den erabakitzea pertsona horri dagokio soil-soilik.

10. Modu pribatuan bidali dizuten informazio bat argitaratu aurretik galdetu ea egin dezakezun.
Sare sozialetan informazioa azkarregi doa leku batetik bestera, eta pribatua dena ageriko sekretu bihur daiteke.

11. Zure pribatutasuna eta intimitatea errespetatzea ahalbidetu gainerakoei. Zure kontaktuei, bereziki berriei, jakinarazi nola nahi duzun horiek erabiltzea.
Zure irizpidea garbi utzi, errespetatu ahal izan dezaten. Esaiezu zer gauza ez duzun onartzen, esate baterako zure album pribatuetan ikus ditzaketen argazkiak berrerabiltzea, baimenik gabe zu etiketatzea edo zuri buruzko datuak zabaltzea besteren bistan dauden orrietan.

12. Kontuan izan dena maiuskulaz idaztea oihu baten modura interpreta daitekeela.
Akordio bat da, idatzi gabeko arau bat, pertsona askok erabiltzen dutena. Ez da zaila kontuan izatea eta elkar ondo ulertzen laguntzen du edozein egoeratan.

13. Erabili eskura dituzun baliabideak (marrazkiak, sinboloak, emotikonoak...) hobeto adierazteko eta gaizki ulertzeak saihesteko.
Gogo aldartea, ezberdintasun kulturalak edo sozialak, aurretiazko esperientziek eta antzekoek bi pertsonen arteko komunikazioa zaildu dezakete, are gehiago aurrez aurre ez badaude. Laguntza sinboloak ulertzeak eta erabiltzeak interpretazio okerrengatiko arazoak saihesten lagunduko dizu.

14. Molestatzen dizun zerbaiten aurrean, saiatu modu lasaian eta ez bortitzean erantzuten.
Ez inoiz jokatu berehalakoan edo modu bortitzean. Batzuetan gauzak ez dira diruditen bezalakoak. Agian soilik bilatzen dute probokatzea edo engainatzea, eta gaizki erantzunez gero euren helburua lortuko dute. Akatsak edo nahi gabe egindako ekintzak ere izan daitezke.

15. Gainerakoei errespetuz zuzendu, batez ere hirugarrenen aurrean.
Baten batek akatsen bat edo arinkeriaren bat egiten badu, edo molestatzen bazaitu, atsegina izan ohartaraztean, eta ahal dela pribatuan egin ezazu.

16. Irakurri eta errespetatu plataforma digital bakoitzaren erabilera-arauak
Plataforma sozial guztiek (Facebook, Twitter, Instagram, TikTok...) ez dituzte arau berdinak. Alabaina, arauak betetzea derrigorrezkoa da guztietan.

Bideoa: Ziberrean Zibersegurola | Netiketatu zaitez. Apuntatu Sare Sozialetarako Gazte Netiketara!

Horregatik guztiagatik, BCSCk ziberbizikidetza positiboa lortzen lagundu nahi du, horrela bakarrik lortuko baitugu gizarte tolerantea eta aktibo digitala. Ingurune birtualetan besteekin adeitsuak eta zuhurrak izan behar dugu, baita aurrez aurreko harremanetan ere. Interneten dugun portaerak mundu errealean dugunaren antzekoa izan behar du, eta hezkuntzak, enpatiak eta sen onak gidatu behar dute. Laburbilduz: ez egin gainerakoei zuri egitea nahi ez duzuna, bai Interneten bai Saretik kanpo.